در زمان خوارزمشاهیان، ریاست قم و سادات را نقیبانی بر عهده داشتند که از طرف

موقعیت جغرافیایی، حدود و ثغور قم در دوره‌ی قاجار، تفاوت قابل توجهی با وضعیت امروزی

این کتاب توسط استاد ابوالحسن گرامی از استادان پیشکسوت شهر قم گردآوری شده و توسط

از سال ۱۶۱۳ میلادی میان شاه عباس و میخائیل فدرویچ با تزار روسیه، پس از

کتاب مذکور مجموعه مقالاتی از استاد فقیهی در باب قم است که آن مرحوم در

مقدمه پیش گفتار ۱ پیش گفتار ۲ نقش قم از دید سیاحان قم از نگاه