تصویر پانورامای شهر قم در قرن هفدهم میلادی

ژان شاردن (۱۶۴۳-۱۷۱۳م) جهانگرد مشهور فرانسوی است که به سفرنامه ده جلدی خود درباره ایران و سرزمین‌های خاور نزدیک، به نام سفرهای سِر ژان شاردن شهرت دارد و تا کنون بارها به طور جزئی یا کامل، تحت عنوان سیاحتنامه شاردن یا سفرنامه شاردن، به فارسی ترجمه و چاپ شده است. او در سفرنامه خود، نقاشی‌ها و طراحی‌هایی را از شماری از شهرها و بناها تاریخی مهم ایران منتشر کرده است که از منابع ترسیمی ـ تصویری مهم در شناخت وضعیت معماری این اماکن در دوره صفوی به شمار می‌آید.
از جمله تصاویر موجود در این سفرنامه، تصویر پانورامای شهر قم است که در چاپ‌های مختلف این کتاب به زبان اصلی، با اختلافاتی در برخی جزئیات آن ترسیم شده است. این تصویر نمایی از قم را از جهت غرب، بر اساس مشاهدات شاردن از این شهر در سال ۱۶۷۲م نشان می‌دهد که در مقدمه تصویر، باغ و بوستان‌های سمت غربی رودخانه قم، و در ادامه آن، در سمت شرقی رودخانه، شهر قم با باروی گرداگرد آن و کوه‌های اطراف آن دیده می‌شود.
هم‌چنین شماری از بناها و سازه‌های شاخص در این تصویر قابل تشخیص است؛ از جمله در مرکز تصویر بارگاه حضرت معصومه (س) که در آن زمان گنبد آن کاشی‌کاری و ساختمان آن فاقد مناره بوده، و در سمت چپ نیز پل علیخانی که در امتداد بازار و دروازه شهر قرار داشته، دیده می‌شود.