گزارش ساختمانی دبیرستان حکیم نظامی
مأخذ: سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران
روزگار فرخندۀ بندگان اعلیحضرت همایون شاهنشاه پهلوی ارواحنا فداه پاینده باد که روز به روز کشور ایران فرّی تازه تر و شکوهی دلپذیرتر می گیرد و به خصوص کار فرهنگ از بسط و توسعۀ علوم و نشر فضائل و آداب به سوی ترقی و اعتلا شتافته و وسایل آموزش و پرورش از هر حیث فراهم شده است.
از آن جمله ساختمان های فرهنگی می باشد که روز به روز در کشور پهناور ایران توسعه و فزونی گرفته و در شهرستان ها به چنان بناهای دلپذیر شکوهی هر چه تمام تر می پذیرند.
شهرستان قم هم که از جنبۀ سوابق تاریخی و رجال نامور و دانشمندان بلند اختر که از دیرباز از این سرزمین برخاسته و فروغ تابناک دانش خود را به دور ترین نقاط رسانده اند مورد اهمیت و توجه خاص بوده و از این رهگذر لزوم بنای دبیرستان را ایجاب می نمود به همین جهات در مهرماه ١٣١٣ که اولین دانشپایۀ دبیرستان در قم تأسیس گردید، وزارت فرهنگ درصدد برآمد بنایی که از هر حیث متناسب با بنگاه های فرهنگی عصر حاضر باشد در این شهر تأسیس نماید.
برای انجام این منظور به ادارۀ فرهنگ محل دستور داده شد محلی برای بنای دبیرستان در نظر بگیرد.
ادارۀ فرهنگ باغ معروف به معصوم آباد را که در ضلع جنوب غربی چهار راه خیابان ارم واقع است را انتخاب نمود و در روز ٢٠ آبان ١٣١۴ که مطابق با ١۵ شعبان و روز میلاد امام عصر بوده مراسم جشن نصب لوح تاریخی بنای دبیرستان در محل نامبرده از طرف وزارت فرهنگ به عمل آمد.
در لوح مزبور این عبارت حجاری شده بود: «نخستین سنگ بنای دبیرستان قم در روزگار پادشاهی شاهنشاه پهلوی که زندگانیش دراز باد نصب گردید آبان ماه ١٣١۴ خورشیدی»
لکن پس از تسطیح زمین و رسیدگی کامل و دقت در جنس خاک آقای سیرو مهندس وزارت فرهنگ بنای دبیرستان را که روزگاران باید بپاید در همچو محلی مناسب ندید به علت اینکه زمین نامبرده سست و تاب مقاومت با فشار چنان بنا را نداشت، وزارت فرهنگ هم با نظر ایشان موافقت نموده و اقدام به تهیۀ محلی بهتر و زمین استوارتر گردید و زمین نامبرده که تسطیح شده بود به طور موقت برای میدان ورزش تخصیص داده شد،
موضوع تهیۀ زمین دیگر برای بنای دبیرستان چندی کار ساختمان را به تأخیر افکند تا اینکه در اوایل سال ١٣١۵ محل فعلی که از هر جهت برای بنای دبیرستان و میدان های ورزش و باغ های نمونۀ فلاحتی و سایر احتیاجات کافی بود پس از بازرسی و دقت کامل آقای سیرو مهندس وزارتی انتخاب و با موافقت آقای گدار مدیر کل ادارۀ باستان شناسی نقشۀ ساختمان را ترسیم نمود
و از روز ١۶ مهر ١٣١۵ به کار ساختمان شروع و اقدام به عمل آمد که اینک به خجستگی و خیر ورزی به اختتام پیوسته و به نام نامی شاهنشاهی به امر و اجازۀ مقام وزارت متبوع جشن گشایش آن برپا می گردد.
خصوصیات و جزئیات بنا
مجموع مساحت زمینی که برای دبیرستان اختصاص داده شده هفتاد و پنج هزار متر مربع می باشد که از این مقدار یک هزار و پانصد متر مربع در زیر بنا واقع شده است.
هزینۀ ساختمان دبیرستان تاکنون بالغ بر ١.٠۴۴.٩٩٧ ریال بوده و برای تکمیل آن ١۴.٠٠٠ ریال دیگر منظور شده است که جمعاً بالغ بر ١.٠۵٨.٩٩٧ ریال می گردد.
در اینجا بی مناسبت نیست از مساعدت هایی که آقای مصباح معاون تولیت آستانۀ قم در امر ساختمانی دبیرستان ماداً و معنواً مبذول داشته اند محض امتنان و قدردانی ذکری بشود و چنانچه قبلاً عرض شد محل دبیرستان از موقوفات آستانۀ قم بوده و مبلغ ٢۵.٠٠٠ ریال از اعتبار ساختمان به همت و همراهی ایشان از عواید آستانۀ قم تأمین گردیده است.
بنای دبیرستان شامل ۶ دانشپایه به طول ٧ و به عرض ۶متر، آزمایشگاه شیمی به طول ١٢ و عرض ۶ متر و آزمایشگاه فیزیک به طول ٧ و عرض ۶ متر و تالار سخنرانی و سن به طول ٢۴و عرض ٩ متر و اتاق های رئیس و دفتر و روشویی و عکاسی به اضافۀ چندین ساختمان های فرعی که از ساختمان اصلی مجزا است می باشد.
این بنا از هر حیث نظر بینندگان را جلب می کند، زیرا از حیث استحکام نهایت جدّیت و کوشش در پی برداری آن به کار رفته و یک همچو بنای رفیعی بر روی پایه هایی که از آهن و سنگ و سمنت و آهک بالا برده اند قرار گرفته است که از باد و باران نیابد گزند و از حیث عظمت و زیبایی در انتخاب نقشه و اسلوب بنا مراقبت و دقت کامل به عمل آمده است.
معمار ساختمان استاد ابوالقاسم معمارپور امینی که از آغاز ساختمان تا خاتمۀ بنیان سرکار بوده و از عهدۀ وظایف به خوبی بر آمده است. نظّار ساختمان که از طرف وزارت متبوعه به قم اعزام شده و هر کدام به نوبۀ خود انجام وظیفه نموده اند به شرح ذیل می باشند
آقای قادسی از١۶ مهرماه ١٣١۵ تا ٢٣ آبانماه ١٣١۵
آقای کشاورزی از ٩ اسفندماه ١٣١۶ تا ٢۶ مهرماه ١٣١۶
آقای نیکخو از ٢٧ مهرماه ١٣١۶ تا خاتمۀ ساختمان سمت نظارت داشته با نهایت صحت و دقت ایفای وظیفه نموده
بنای دبیرستان در بهترین نقاط شهر واقع شده و یکی از بهترین و زیباترین عمارات آن به شمار می آید
مجید داداش‌نژاد
