باغ بابلان، قبرستانی بوده است در بیرون شهر قم و با شهر فاصله داشته، اما معلوم نیست که آیا قبرستان عمومی بوده است یا خانوادگی. محل باغ بابلان همین جائی بوده است که امروز ضریح و بارگاه حضرت معصومه(ع) و صحن های اطراف آن و میدان آستانه و شاید خیابان آستانه و قسمتی از خیابان ارم قرار دارد، در این قبرستان طبق نوشته “تاریخ قم” در باب مربوط به سادات طالبیه، ده‌ها تن از امام‌زادگان که اسامی ایشان در همان کتاب ذکر شده مدفون هستند.
در”تاریخ قم” گذشته از مقبره باغ بابلان از دو قبرستان دیگر نام می برد که یکی در جنوب غربی شهر قم و دیگر در شمال غربی آن قرار داشته است اولی به نام مالون که در چند مورد نام آن‌را بوده است(۱) و از جمله کسانی که در آن دفن شده اند، احمد بن قاسم را ذکر کرده است.بنابر این هیچ شکی نمی ماند در اینکه قبرستان مالون همین قبرستانی است که اکنون در بیرون دروازه قلعه و در اطراف بقعه احمد بن قاسم(یا به تلفظ مردم قم، شاه احمد قاسم) وجود دارد.
نام مقبره مالون در کتاب” از آثار قرن پنجم هم آمده است(۲). این قبرستان امروز در جنوب قم است.
دومی؛ قبرستانی است به نام مالک آباد که بنا به نوشته”تاریخ قم” ابواحمداز اولاد محمد حنیفه در آن دفن شده است(۳).
قبرستان مزبور امروز به صورت قبرستانی متروک در بیرون دروازه ری، در شمال شرقی شهر قم، در فاصله میان امامزاده شاه سید علی و امامزاده شاهزاده احمد قرار دارد، شاهزاده احمد همان ابواحمد است که مردم قم هم اکنون او را از اولاد محمد حنیفه می‌دانند و این نسبت در زیارتنامه او نیز آمده و در روی قبر او نوشته شده، و چون بقعه ابواحمد در حد فاصل میان بقعه شاهزاده سید علی و بقعه چهار امامزاده است، عامه مردم آن را امامزاده میانی می نامند.
و باز در کتاب تایخ قم آمده است که درگورستان مالک آباد قبه ای بود به نام قبه آجریه که در آن بر مردگان نماز می گزاردند، آثار این بقعه تا چند سال پیش برجا بود، شاید هنوز هم اثر کمی از آن در فاصله پانزده متر از بقعه ابواحمد باقی باشد. همچنین در”تاریخ قم” ذکر شده است که مالک آبادِ سراجه را مالک بن اَحوص بنا کرده است(۴) معلوم است که قبرستان مالک آباد در حدود راه قدیم قم به سراجه بوده است. امروز در دو فرسنگی شمال قم جنب قمرود، دهی به این نام وجود دارد که محتمل است همان مالک آباد مورد نظر باشد، شاید هم مالک آباد نام محله ای در قم بوده است، این قبرستانها مربوط به قسمت منیجان یعنی ساحل راست رودخانه بوده است، و آیا قسمت کمیدان هم قبرستان جداگانه ای داشته یا نه؛ اطلاعی نداریم.
در”تاریخ قم” گذشته از مقبره باغ بابلان از دو قبرستان دیگر نام می برد که یکی در جنوب غربی شهر قم و دیگر در شمال غربی آن قرار داشته است اولی به نام مالون که در چند مورد نام آن‌را بوده است(۱) و از جمله کسانی که در آن دفن شده اند، احمد بن قاسم را ذکر کرده است.بنابر این هیچ شکی نمی ماند در اینکه قبرستان مالون همین قبرستانی است که اکنون در بیرون دروازه قلعه و در اطراف بقعه احمد بن قاسم(یا به تلفظ مردم قم، شاه احمد قاسم) وجود دارد.
نام مقبره مالون در کتاب” از آثار قرن پنجم هم آمده است(۲). این قبرستان امروز در جنوب قم است.
دومی؛ قبرستانی است به نام مالک آباد که بنا به نوشته”تاریخ قم” ابواحمداز اولاد محمد حنیفه در آن دفن شده است(۳).
قبرستان مزبور امروز به صورت قبرستانی متروک در بیرون دروازه ری، در شمال شرقی شهر قم، در فاصله میان امامزاده شاه سید علی و امامزاده شاهزاده احمد قرار دارد، شاهزاده احمد همان ابواحمد است که مردم قم هم اکنون او را از اولاد محمد حنیفه می‌دانند و این نسبت در زیارتنامه او نیز آمده و در روی قبر او نوشته شده، و چون بقعه ابواحمد در حد فاصل میان بقعه شاهزاده سید علی و بقعه چهار امامزاده است، عامه مردم آن را امامزاده میانی می نامند.
و باز در کتاب تایخ قم آمده است که درگورستان مالک آباد قبه ای بود به نام قبه آجریه که در آن بر مردگان نماز می گزاردند، آثار این بقعه تا چند سال پیش برجا بود، شاید هنوز هم اثر کمی از آن در فاصله پانزده متر از بقعه ابواحمد باقی باشد. همچنین در”تاریخ قم” ذکر شده است که مالک آبادِ سراجه را مالک بن اَحوص بنا کرده است(۴) معلوم است که قبرستان مالک آباد در حدود راه قدیم قم به سراجه بوده است. امروز در دو فرسنگی شمال قم جنب قمرود، دهی به این نام وجود دارد که محتمل است همان مالک آباد مورد نظر باشد، شاید هم مالک آباد نام محله ای در قم بوده است، این قبرستانها مربوط به قسمت منیجان یعنی ساحل راست رودخانه بوده است، و آیا قسمت کمیدان هم قبرستان جداگانه ای داشته یا نه؛ اطلاعی نداریم.
پاورقی
(۱) از جمله در صفحه ۲۲۵، طبق نوشته تاریخ قم، صفحه ۲۳، مالون نام یکی از هفت قلعه بوده است، ولی این مکان امروز به محله دروازه قلعه معروف می باشد، و در کنار این قبرستان متروک درخت کاج کهنی قرار دارد که شاید از یادگارهای همان زمانها باشد.
(۲) منتقله الطالبیه: ص ۲۵۵٫
(۳) صفحه ۲۳۵٫
(۴) صفحه های ۵۹ و ۱۹۹و ۲۱۳٫
(۲) منتقله الطالبیه: ص ۲۵۵٫
(۳) صفحه ۲۳۵٫
(۴) صفحه های ۵۹ و ۱۹۹و ۲۱۳٫
