کاروانسرای سنگی علی‌آباد یکی از بناهای به جا مانده از دوران سلجوقیان است که پس از گذشت سالهای زیاد، هنوز آثار آن به جای مانده است. این کاروانسرا در بخش مرکزی و در روستای علی‌آباد واقع شده است. این اثر در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۳۸۲۷ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
این کاروانسرا به دلیل اهمیت ارتباط بین قم و ری، در کنار جاده قدیم ری – قم ساخته شده و تا سال 1883 م یعنی قرن سیزده و همان دوران صفوی مورد استفاده واقع بوده و شاید به همین دلیل است که سالم تر باقی مانده است .
کاروانسرای سنگی علی‌آباد مانند دیگر کاروانسراهای دوران سلجوقی در این منطقه ساختاری یکسان دارند. با توجه به کشف چند سکه مغولی از سده های هفتم وهشتم هجری ، احتمال می رود بانی این کاروانسرا غازان خان ( 694هـ . ق ) باشد وحتی تاریخ بنای کاروانسرا مقدم بر حکومت پادشاه مغول باشد،دراین صورت باید قدمت آن را به اواخر دوران سلجوقی نسبت داد
در یک تور پژوهشی گروه مطالعات قم‌شناسی، خانم استاد فاطمه حسین‌جمال مدرس دانشگاه که درباره کاروانسراهای سلجوقی در قم پژوهشهایی داشته و پایان نامه خود را نیز در این رابطه به اتمام رسانده است توضیحاتی در رابطه با کاروانسرای سنگی علی آباد قم ارائه دادند. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این کاروانسرا فیلم کوتاه توضیحات ایشان را ببینید.
طبق کاوشهای انجام شده مصالح مهم این بنای تاریخی را سنگ لاشه ها و ملاط آن را گل، آهک و گچ زبر تشکیل می دهد که در استحکام بنا نقش مهمی داشته است همچنین برای تزئین بخش هایی از قلعه سنگی می توان خشت های خام و آجر را نیز مشاهده کرد.
جهت ساخت بنا ابتدا حصار عظیمی مجموع ساختمان کاروان سرا را احاطه کرده و داخل آن حصار که حدود 2 تا 3 متر ضخامت دارد برج های متعددی آن را حمایت می کند و بقیه تأسیسات را با ارتفاعی برابر با نصف ارتفاع حصارها شکل گرفته است. کاروانسرای سنگی علی آباد دارای 7 برج به بلندای 10 تا 14 متری از سطح زمین است که برای جلوگیری از رانش دیواره ها بنا شده است و در گذشته به عنوان دیده بانی و محل حفاظت از کاروانسرا مورد استفاده قرار می گرفته است. (قمگرد)
