✍️ دکتر احمد خامه‌یار
شاه عباس صفوی در دو دهه پایانی سلطنت خود، فرمان‌های تخفیف مالیاتی برای مناطق مختلف ایران صادر کرده است که متن آنها معمولاً در سنگ‌نوشته‌هایی ثبت و در هر منطقه نصب می‌شده.
یکی از این فرمان‌ها برای اهالی روستای «انجدان» (امروزه در 37 کیلومتری جنوب شرقی اراک) صادر شده است که می‌دانیم در طول سده‌های نهم تا یازدهم، زیستگاه امامان اسماعیلی نزاری بوده است.
از جمله ارزش‌های تاریخی این فرمان، تعبیر «شیعیان اثنی عشری» برای اهالی انجدان است که می‌تواند دلالت بر تقیّه امام اسماعیلیه و پیروانش در این دوره داشته باشد.
سنگ‌نوشته فرمان تخفیف مالیاتی شاه عباس برای انجدان، در حال حاضر در موزه حمام چهارفصل اراک نگهداری میشود و به تازگی نیز در فهرست آثار ملی منقول به ثبت رسیده است.
متن سنگ‌نوشته تا کنون چندین بار بازخوانی و منتشر شده؛ اما معمولاً این بازخوانی‌ها خالی از اشتباه نبوده است. در اینجا تلاش شده است تا دقیق‌ترین خوانش از متن آن ارائه شود:
هو الله الباقی
حکم جهانمطاع شد آنکه چون همواره
همّت والا نهمت و جملگی نیّت صافی طویّت نواب همیون ما
بترفیه حال شیعیان اثنی عشری باعلا درجه مصروف و معطوف
است و پیوسته مراقبت احوال ایشان پیش نهاد خاطر انور بوده
لهذا شمّه‌ای از عنایت بیغایت شاهانه شاملحال شیعیان موضع انجدان توابع
دارالمؤمنین قم که حقیقت صدق تشیّع ایشان بر مرآت خاطر اشرف جلوه
ظهور یافته، از ابتداء ششماهه پارس ئیل که موضع مذکور تیول سیادت و رفعت پناه امیر
خلیل الله انجدانی شفقت شده رسد دوازده یک ایام متبرکه رمضان المبارک و مال مواشی و
مراعی بطریقی که در سایر محال شیعه قم معمول است بتخفیف و تصدّق فرق مبارک مقرّر فرمودیم؛ مستوفیان
عظام کرام دیوان اعلی آنچه رسد وجوهات مذکور میشود از حشو بنیچه موضع مزبور موضوع و
مُستثنی دانسته، بعد از وضع آن بتیول مقرّر دارند و این عطیّه عظمی را
درباره ایشان انعام مخلّد بر دوام داشته، رقم آنرا در دفاتر خلود ثبت
نمایند، حکّام و تیولداران موضع مذکور حسب المسطور مقرّر داشته،
از فرموده تجاوز نکنند و مالوجهات ایشانرا از قرار دستور
العمل و برآورد دیوان اعلی بطریق سایر محال شیعه قم باز
یافت کرده، یک دینار و یکمن بار زیاده طمع و توقّعی نکنند و چون
بمُهر مِهرآثار رسیده اعتماد نمایند؛ تحریراً فی شهر رجب سنه ۱۰۳۶
