سیدمحسن محسنی
متخصصان میراث فرهنگی قم و شماری دیگر اظهار می‌دارند که تپه قلی‌درویش را نخستین بار باستان‌شناسی آلمانی که رهسپار سیلک کاشان بوده است، در میان راه در سال ۱۹۸۰ میلادی کشف می‌کند.
به علت دسترسی نداشتن به کتاب‌هایم، عجالتا عرض می‌کنم که این منطقه به بَراوستان (در لهجه قمی بَراسون) موسوم بوده است و رجال بزرگی مانند مجدالملک براوستانی وزیر نامدار سلجوقیان (سازنده بقاع و روضات شیعی در قرون نخستین اسلامی) از آنجا برخاسته‌اند.
قدیمی‌ترین منبع که از این منطقه یاد می‌کند تاریخ قدیم قم (۳۷۸ق) است و در آن می‌گوید قومی نادرست در آنجا زندگی می‌کرده‌اند که خدا بر آنان بلا نازل می‌کند. (نقل به مضمون)
در منابع متاخر نیز تا آنجا که به یادم مانده است مرحوم میرزا عبدالله ضابط (ضابط آستانه مقدسه در دوره پهلوی اول و دوم) در کتابچه‌ای که به نام “تاریخچه‌ای از قم” (در چند صفحه است) منتشر کرد از گذشته این تپه ذکری کرده است و معلوم می‌شود که این منطقه برای مردم قم از قدیم آشنا بوده است.
جز آن چنین یادم است که کهن‌سالان قمی این تپه‌های باستانی را از قدیم می‌شناختند و گاهی در گفتارشان بدان اشاره می‌کردند.
بنابراین انتساب کشف این تپه به باستان‌شناس آلمانی نادرست است. مگر بگوئیم که او نخستین کس بوده است که با نگاه تخصصی و باستان‌شناسانه این تپه‌ها را معرفی کرده است.
۱۴۰۰/۰۶/۲۴
