خطر نابودی گویش قمی، لهجه‌ای که به قرن ۱۱ بر می‌گردد

قم – یک نویسنده و قم پژوه با انتقاد از عدم توجه به حراست از فرهنگ و گویش اصیل قمی، گفت: این گویش جزئی از فرهنگ ماست و باید بماند که در اثر ناآگاهی ما در حال نابودی است.
به گزارش خبرنگار مهر، جلسه این هفته بنیاد قم پژوهی به بررسی «گویش و لهجه قمی» با حضور استاد عباس فرساد و جمعی دیگر از نویسندگان و قم پژوهان شامگاه سه شنبه در موسسه طلوع مهر برگزار شد.
در این جلسه استاد عباس فرساد با اشاره به سابقه تاریخی گویش قمی، اظهار کرد: سابقه این گویش به قرن ۱۱ باز می‌گردد و در قرن ۱۴ رواج بیشتری یافته است.
این شاعر و قم‌پژوه با بیان اینکه گویش قمی از ریشه زبان پهلوی است، افزود: گویش قمی زیر مجموعه گویش‌های مرکزی ایران مانند همدان، دلیجان، کاشان و اراک است که اصالت یکسان و کلمات مشترک بسیاری دارند و بیشتر اختلاف‌های آوایی در آنها فاحش است.
وی که سال‌ها به جمع‌آوری واژگان گویش قمی اهتمام داشته است، تصریح کرد: گویش قمی از قدیم به نام گویش «کمجی» معروف بوده است. «کمج» به معنای قوم و مردم است و در کتاب «خلاصه البلدان» به این واژه اشاره شده و آمده است که ۴۲ قریه در این منطقه به زبان کمجی سخن می‌گویند.
فرساد با بیان اینکه در منطقه جاسب قم هنوز از عنوان کمج استفاده می‌شود، افزود: اگر بخواهیم به بن مایه و خصوصیات اصلی مردم یک منطقه پی ببریم باید در فرهنگ آن منطقه خرد شویم و گویش بخشی از این فرهنگ است که تاریخی در پشتش پنهان شده است.
این شاعر و قم پژوه بیان کرد: هر منطقه‌ای فرهنگ بزرگی دارد که فرهنگ عامه در دل آن نهفته است و هر چیزی را که نتوانیم در فرهنگ بزرگ پیدا کنیم باید در فرهنگ عامه جستجو کنیم.
رد پای واژه های قمی در متون تاریخی
سید محسن محسنی یکی از اعضای بنیاد قم پژوهی که سال‌ها در جمع‌آوری واژگان قمی به ویژه واژگان دامداری و چوپانی تلاش کرده است، اظهار کرد: برخی از واژه‌های قمی عینا در متون تاریخی به کار برده شده‌اند که از نمونه‌های بزرگ آن کلیله و دمنه است که واژه «افتیدن» در آن به کار رفته است.
وی بیان کرد: ضرب المثل هایی که مختص گویش قمی باشد بسیار کم است و بیشتر از زبان‌های دیگر وارد گویش قمی شده و رواج پیدا کرده است. تنها ضرب المثل «هزار تا مهره بی سولاخ را می‌پکونه» به معنای به رشته کشیدن را به عنوان ضرب المثل مختص قم یافته‌ایم.
محمد قاضی یکی دیگر از اعضای این بنیاد در این جلسه با اشاره به ورود واژگان گوناگون از زبان های عربی، انگلیسی و کردی به گویش قمی، اظهار کرد: با توجه به مراوداتی که در گذشته بین قم و سایر قوم‌ها با زبان‌های گوناگون ایجاد شده برخی واژگان وارد گویش قمی شده و در طول زمان تغییر شکل داده است.
این نویسنده قم پژوه با انتقاد از عدم توجه به حفظ و حراست از فرهنگ و گویش اصیل قمی، افزود: این گویش جزئی از فرهنگ ماست و باید بماند و حالا در اثر ناآگاهی ما قمی‌ها در حال نابودی است.
وی بیان کرد: گویش و فرهنگ قمی یکی از خرده فرهنگی‌های اصیل ایرانی است که فرهنگ ۹ هزار ساله پشتش دارد و بسیاری از کلماتی که ما به کار می بریم وجه درست کلمات است و خودمان نمی‌دانیم و از به کار بردن آن ابا داریم.