احمدآباد شاهجرد روستایی است در مجاورت منظریه قم که سابقا در مسیر جدیدالاحداث تهران به قم در دوره قاجاریه واقع می شد. بنا بر قول سفرنامه ها این منطقه پیشتر به اسامی دیگری شناخته می شد که در گذر زمان،به شاهجرد تغییر یافته اند. از اسامی سابق آن میتوان: ساسفجرد، بشتاسفگرد، ساسانگرد، شاشگرد و… نام برد.
در لغت نامه دهخدا آمده است:
ساسفجرد. [ ج َ / ج ِ ] (اِخ ) دهی است از رستاق رودبار قم(تاریخ قم ص 136). ساسفجرد ایضاً بیب [بن جودرز] بناکرده است و بر عمارت آن مردی نام او بشتاسف موکل کرده است. پس در این هر دو نام تخفیف کردند و غلبه کردند و تغییر کردند گفتند ساسفجرد، و دراصل بشتاسفگرد بوده است.
و قومی دیگر گویند که این دیه بشتاسف ملک بناکرده است. طایفه ای دیگر گویند که معنی این دیه بزبان عجم “شاه اسف کرده” بوده است. یعنی ملک اسب خود اینجا براند، پس این دیه را بدین نام کردند(تاریخ قم ص 85). شاسفجرد [ با شین معجمه ] از طسوج رودبار(همان کتاب ص 114). شاشگرد حالیه نزدیک منظریه ٔ قم(فهرست همان کتاب از سید جلال تهرانی).
در فصل اول امتيازنامه راه شوسه تهران به قم در دوره ناصرالدين شاه،محدوده راه تهران به قـم مـشخص مـي شـود و دربـار از امـين الـسطان ميخواهد از ايستگاه حرم حضرت عبدالعظيم تا دروازه قم را آباد گرداند. امين السلطان پس از انعقاد قرارداد، ابتدا مسير قديمي را تغيير داده و راه جديد را از مناطق جديدي عبور داد. امين السلطان با توجه به ظرفيت هاي عمراني كه در مسير وجود داشت، سعي كـرد راه را از مكانهايي عبور دهد كه آب به اندازه كافي وجود داشته باشد. در ضمن مستملكات او در مسير جديد در كنار جاده قرار بگيرد تا بر ارزش آن ها افزوده شود.
راه جديد تا دره ملك الموت همان راه قديمي بود يعني راه از ايستگاه حرم عبدالعظيم آغاز و بعد از گذر از قريـه مبارك آباد، قريه دولت آباد كوچك، قريه بهشين، قريه فتح آباد، قريه باد، قريه محمود آباد، كهريزك، پل رودخانه كرج، حسن آباد به دره ملك الموت مي رسيد. از اين دره، راه جديد به سمت قلعه محمدعلي خان كج مي شد و مسافرين بعد از گذر از علـي آبـاد، گـرد كـوير حوض سلطان، كوشك نصرت، احمدآباد ، منظريـه، پـل دلاك، امـام زده خـاك فـرج بـه مهمانخانه مهندسيه ميرسيدند و از آنجا وارد شهر قم ميشدند.
همچنین در سفرنامه سديدالسلطنه حین شهر مسیر تهران به قم در شرح ایستگاه منظریه آمده است که: مسافران بعد از گذر از ايستگاه كوشك نصـرت و قريـة احمـدآبـاد وارد ايسـتگاه منظريـه ميشدند. سابقاً اسم منظريه “ساسانگرد” بوده كه بر اثر گذشت زمان به “شاشگرد” تغيير نام پيدا كرده و ميرزاعلي اصغرخان امين السلطان نام آن را به منظريه تغيير داد (سـديدالسـلطنه، 1362 :128). سبب تسمية اين مكان به منظريه اين بود كه از اين منزل گنبد مطهر حضـرت معصومه در قم نمايان بود (افضل الملك، 1335 :48) و گنبد طلاي آن حضرت از 5فرسخي در آفتاب روز ميدرخشيد (فووريه، 1351 :356)
منابع:
تبيين و بررسي امتيازنامه راه شوسه تهران به قم در دوره ناصرالدين شاه ،حسين اسماعيلي نصرآبادي و مهدي وزين افضل،مطالعات تاريخ فرهنگي؛پژوهشنامه ي انجمن ايراني تاريخ سال سوم، شماره دهم، زمستان 1390 ،صص 132ـ103
سديدالسلطنه مينايي بندرعباسي، محمدعليخان (1362 .( (التدقيق في سيرالطريق)، تصحيح و تحشية احمد اقتداري، تهران: بهنشر.
افضل الملك كرماني (1335). تاريخ و جغرافياي قم (سفرنامه قم)، به كوشش حسين مدرسي طباطبايي، قم: وحيد.
فووريه (1351).سه سال در دربار ايران، ترجمة عباس اقبال، تهران: شركت سهامي كتب ايران
