لغزش در معرفی شازده ناصر قم

ناصرالدین علی‌بن مهدی‌بن محمد‌بن حسین‌بن زید‌بن محمد‌بن احمد‌بن جعفر‌بن عبدالرحمان‌بن محمد بطحانی بن قاسم‌بن حسن‌بن زید‌بن امام حسن مجتبی ‏(ع)‏ نسب فوق را به امام‏زاده ناصرالدین روبه‏‌روی در شمالی مسجد امام حسن عسکری‏(ع) نسبت می‌دهند. در بارۀ این امام‏زادۀ گرامی دو لغزش وجود دارد:
یک. در برخی کتاب‌های معاصران، تاریخ درگذشت امام‏زاده ناصرالدین سال ۸۲۸ ضبط شده است. چند سال پیش که بنای امامزاده تجدید شد، این تاریخ را بر سنگ قبر حک کردند. دست‏کم به دو دلیل این تاریخ اشتباه است:
٫۱ در علم انساب در هر قرن به طور متوسط سه واسطه را در نظر می‌‏گیرند. بنا بر این اگر این تاریخ درست باشد، واسطۀ میان این امامزاده تا امام حسن‏(ع) حدود ۲۳ واسطه خواهد بود؛ در حالی که تعداد واسطه‌‏ها در عمده الطالب دوازده نفر است.


۲٫ منبع این تاریخ، کتاب عمده الطالب است که تالیف آن در سال ۸۱۲ یا ۸۱۴ به پایان رسید و در آن، محل دفن شاهزاده ناصر تعیین شده است. بنا بر این امامزاده در این سال حیات نداشته است و سال ۸۲۸ برای تاریخ درگذشت او نادرست است.
دو. محمد‌حسین ناصرالشریعه (م ۱۳۳۹ ش) می‏‌نگارد که در زمان طفولیت او این مزار را به احمد‌بن اسحاق نسبت می‌‏دادند. سپس بعضی با استفاده از کتاب عمده‌الطالب استنباط کردند که این بارگاه برای شاهزاده ناصرالدین است. (مختار البلاد، ص ۱۴۲)
در عصر حاج شیخ عباس قمی و شیخ محمد‌علی کچوئی قمی این مزار معروف به قبر احمد بن اسحاق بوده است. (ر.ک: منتهی الآمال، ج ۳، ص ۱۵۵۶ و انوار المشعشعیین، ج ۲، ص ۱۲۰)
از آیت اللّه سید‌موسی شبیری زنجانی که نسخه‌‏های مختلف عمده الطالب را مقابله کرده است، شنیدم: نسخه‌‏ای از عمده‌الطالب در کتابخانۀ مسجد اعظم قم نگهداری می‌‏شود (به خط امام‌بن جلال کرمانی) که ظاهراً صحیح‏ترین و کهن‌‏ترین نسخۀ موجود از این کتاب است. در آن‌جا آمده که امامزاده ناصرالدین در «بم» مدفون است اما در چاپ‌های موجود، «بم» به «قم» تصحیف شده است.
این‌جانب در تاریخ ۱۰ اسفند۱۳۹۰ با حضور در کتابخانۀ مسجد اعظم، تصویر رایانه‌ای کتاب عمده الطالب، به شمارۀ ۱۸۴۶ به خط امام‌بن جلال کرمانی، تحریر سال ۸۶۸ را دیدم که کلمه «بم» به‌روشنی معلوم بود. با توجه به کرمانی بودن نویسنده عمده‌الطالب، نزدیک‏تر به واقع آن است که وی معرفی امامزادۀ مدفون در نزدیک کرمان را در نظر داشته است.
به نظر می‌‏رسد انتساب این بارگاه به احمد بن اسحاق ترجیح دارد. البته نه احمد بن اسحاق اشعری که وکیل امام حسن عسکری ‏(ع) بود. حاج شیخ عباس قمی انتساب این قبر را به احمد بن اسحاق‌بن ابراهیم احتمال داده (منتهی الآمال، ج ۳، ص ۱۵۵۵ ـ ۱۵۵۶). همچنین نویسندۀ تربت پاکان بدون اظهار تردید، صاحب این مزار را احمد‌بن اسحاق بن ابراهیم دانسته است. (تربت پاکان، ج ۲، ص ۱۰۳) بنابراین ظاهرا نام و نسب واقعی امامزاده‌ای که به شاهزاده ناصر شهرت دارد چنین است:
احمد ابوعلی بن اسحاق  ابوعبداللَّه بن ابراهیم بن موسی بن ابراهیم بن امام موسی کاظم‏(ع)‏
سیدحسن فاطمی موحد