اسناد قم در دوره پهلوی اول (مجلس ششم تا دوازدهم ملی)

کتاب حاضر منتخبی از اسناد مربوط به قم در آرشیو کمیسیون عرایض مجلس شورای ملی در عصر رضا شاه است. اسناد مزبور از میان ۲۷۶ پوشه عریضه ارسالی اهالی قم در فاصله دوره ششم تا دوازدهم مجلس شورای ملی انتخاب و گزینش شده است. ماهیت این اسناد، اغلب شکوائیئه و درخواست‌هایی در موضوعات مختلف است که عارضین معمولاً پس از عدم نتیجه گیری و ناامیدی از احقاق حق خود و رسیدگی به پرونده‌هایشان در دستگاه‌ها و نهادهای متولی امر، به مجلس ارسال داشته‌اند. این اسناد در بدو ورد به مجلس در اختیار اداره‌ای با عنوان کمیسیون عرایض قرار گرفته و مهر، تاریخ و شماره می‌شد.
اهمیت کتاب حاضر از چند نظر است: توجه به حوزه پژوهشی تاریخ محلی، توجه به حوزه تاریخ اجتماعی، توجه به اسناد به عنوان یکی از معتبرترین منابع پژوهش.
فهرست مطالب کتاب به این قرار است:
مقدمه (شامل: نگاهی به سیر تاریخی شهر قم؛ قم در دوره پهلوی اول؛ وضعیت عمرانی و کالبدی شهر قم؛ کمیسیون عرایض و سازو کار آن؛ علل ارسال عرایض؛ نوع مطالبات و انتظارات مردم از مجلس؛ رسم‌الخط اسناد عرایض؛ روش کار و تصحیح متن)؛
اسناد مربوط به وزارت معارف و اوقاف؛
اسناد مربوط به وزارت مالیه (دارایی)؛
اسناد مربوط به وزارت پست و تلگراف و تلفن؛
اسناد مربوط به وزارت جنگ؛
اسناد مربوط به وزارت عدلیه (دادگستری)؛
اسناد مربوط به طرق و شوارع (راه)؛
اسناد مربوط به وزارت داخله؛
اسناد مربوط به وزارت صناعت و تجارت
اسناد مربوط به اداره کل کشاورزی؛
تصاویر اسناد؛
اعتبار نامه‌ها؛
نقشه‌ها و عکس‌ها؛
نمایه (شامل: نام‌ها،جای‌ها، ادارات، نهادها، مناصب، مشاغل، اصطلاحات)؛
کتابنامه.
اسناد قم در دوره پهلوی اول (مجلس ششم تا دوازدهم ملی) به کوشش سید محمدحسین محمدی، از سوی کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۹۳ منتشر شده است.
حسین صادقی
۹۷/۱۰/۲۴