قم در سفرنامه ها

طی قرن های گذشته تعدادی از جهانگردان از شهر قم عبور کرده و دیده های خود را از این شهر در سفرنامه های خود ثبت نموده اند که از ارزش تاریخی برخوردار است در لیست زیر مجموع 39 سفرنامه که در آنها شرحی از شهر قم، بناهای این شهر، راههای آن و… بیان شده، آمده است:

1. سفرنامه ابودلف عِجْلي، به سال ۳۴۱ هـ
2. سفرنامه ابن حوقل حدود سال ۳۳۳ هـ
3. سفرنامه جوزافا باربادو در قرن نهم هجری
4. سفرنامه آمبروسیو کنتارینی در قرن نهم هجرى ٨٨٧ هـ / ۱۴۷۳م
5. سفرنامه دن گارسیا دسیلوا فیگوئروای اسپانیایی در قرن یازدهم هجری ۱۰۲۸هـ /۱۶۱۸م
6. سفرنامه پیترو دلاواله ایتالیایی در قرن یازدهم هجری، ۱۰۳۰ هـ / ۱۶۲۳م
7. سفرنامه فدت آفاناس یویچ کاتُف روسی در قرن یازدهم هجری ۱۶۲۳م
8. سفرنامه ژان تاورنیه فرانسوی در قرن یازدهم ۱۰۴۲ هـ / ۱۶۳۲م
9. سفرنامه آدام الئاریوس آلمانی در قرن یازدهم هجری ۱۶۳۷م
10. سفرنامه شوالیه ژان شاردن فرانسوی در قرن یازدهم هجری، ۱۶۷۰م
11. سفرنامه جملی کارری ایتالیایی در قرن دوازدهم هجری، ۱۱۰۵ هـ / ۱۶۹۴م
12. سفرنامه خانم ماری لکود پوتی فرانسوی در قرن دوازدهم هجری، ۱۷۰۵م
13. سفرنامه بل در سال ۱۷۱۶م
14. سفرنامه جی آ اولیویه فرانسوی در سال ۱۷۹۶ م
15. سفرنامه سرجان مَلْكُم انگلیسی در سال ۱۸۰۰م
16. سفرنامه کنت دو سرسی فرانسوی در قرن سیزدهم هجرى ۱۲۵۵هـ / ۱۸۳۹م
17. سفرنامه اوژن فلاندن فرانسوی در سال ۱۲۵۸ هـ / ۱۸۴۱م
18. سفرنامه بارون دوبد روسی در سال ۱۸۴۰م
19. سفرنامه آرمینوس وامبری مجارستانی در قرن نوزدهم میلادی
20. سفرنامه دکتر ادواترد پولاک اتریشی طبیب ناصر الدین شاه قاجار در قرن نوزدهم میلادی ( ۱۸۵۱ – ۱۸۶۰)م
21. سفرنامه کنت دوگو بینوی فرانسوی در قرن نوزدهم میلادی ۱۸۵۸م/۱۲۷۴ق
22. سفرنامه دکتر ویلز انگلیسی در قرن نوزدهم میلادی
23. سفر نامه هينريشن کارل بروگش آلمانی در قرن نوزدهم میلادی
24. سفرنامه ژولین دو روششوار فرانسوی در قرن نوزدهم میلادی
25. سفرنامه مادام کارلا سرنا ایتالیایی در ۱۲۹۴ ق / ۱۸۷۷م
26. سفرنامه یوشیدا ماساهارو ژاپنی در قرن نوزدهم میلادی
27. سفرنامه مادام ژن دیولافوا فرانسوی در ۱۸۸۱ و ۱۸۸۴م
28. سفرنامه جرج ناتانیل کرزن انگلیسی در اواخر قرن نوزدهم میلادی
29. سفرنامه ادوارد گرانویل براون انگلیسی در سال ۱۸۸۸ م
30. سفرنامه دکتر فوريه فرانسوی، طبيب ناصر الدين شاه قاجار
31. سفرنامه خانم دوراند انگلیسی در سال ۱۸۹۹ میلادی
32. سفرنامه ژنرال سرپرسی سایکس انگلیسی در قرن نوزدهم میلادی
33. سفرنامه دکتر ویلیامز جکسن آمریکایی در سال ۱۹۰۳ میلادی
34. سفرنامه پیر لوتی فرانسوی در سالهای نخست قرن بیستم میلادی
35. سفرنامه هانری رنه دالمانی فرانسوی در ۱۸۹۹ و ۱۹۰۷ میلادی
36. سفرنامه اوژن اوبن فرانسوی در سال ۱۲۸۶ قمری / ۱۹۰۷م
37. سفرنامه کلود آنه فرانسوی در دوران انقلاب مشروطیت/  ۱۹۰۵ و 1910میلادی
38. سفرنامه هوگو ،گروته جغرافیدان و قوم شناس آلمانی در سال ۱۹۰۷م
39. سفرنامه ويتاسکویل وست انگلیسی در سال ۱۹۲۶ میلادی

منابع:

 کتاب: ذکر اخبار دارالایمان قم در سیاحت نامه ها از مغول تا آخر قاجاریه، تحقیق و نگارش سید نورالدین موسوی خلخایی

کتاب: قم در منابع و مراجع فارسی از قرن چهارم تا چهاردهم هجری، محمدرضا انصاری قمی